In een professionele omgeving hebben we het liever niet over emoties en gevoelens. We houden het graag SMART en sturen op de bovenstroom: cijfers, doelstellingen of andere rationele gegevens. Maar wat zegt het als je een 6,7 scoort op een tevredenheidsonderzoek? Als een meerderheid vindt dat we het klimaatprobleem moeten aanpakken? Door mensen gericht te interviewen en te vragen naar hun verhalen krijg je meer context en andere, diepere inzichten. Verhalen maken zichtbaar wat mensen écht vinden, denken en voelen. Zo verbind je de bovenstroom met de onderstroom en krijg je zicht op het totaalplaatje. 

Eén op zichzelf staand verhaal zegt niet zo veel. Maar als je meerdere verhalen verzamelt over hetzelfde onderwerp op dezelfde methodische manier, zie je de rode draden en de patronen. Dat levert waardevolle inzichten op. Zo’n onderzoek heet een narratief onderzoek (narrative inquiry). Juist de kracht van het persoonlijk verhaal is hier waardevol. Mensen geven geen sociaal gewenste antwoorden, ze vertellen een verhaal en delen daarin hun eigen persoonlijke ervaringen. Persoonlijk en subjectief? Jazeker. Waardevol: absoluut. Want juist in die gezamenlijke persoonlijke ervaringen in de onderstroom schuilen bruikbare inzichten. Het op verhaal brengen en het methodisch verzamelen van verhalen vraagt om een specifieke kennis en vaardigheid. 

In veel organisaties gebruiken we grote woorden die niet voor iedereen dezelfde betekenis heeft. Als ze al een betekenis hebben. Narratief onderzoek kan ook antwoord geven op de vraag: waar hebben we het eigenlijk over als we het met elkaar hebben over als we grote woorden gebruiken als vrijheid, vertrouwen of werkgeluk? Wat beschouwen we samen als ongewenst gedrag, wat verstaand we onder persoonsgerichte zorg, klantgericht zijn? We hebben allemaal onze eigen herinneringen, ervaringen, normen en waarden. Zo geven we voor onszelf betekenis en invulling aan grote begrippen. Met narratief onderzoek kun je in groepen of 1-op-1 werken aan ‘sensemaking’. Tijdens een narratief interview of een storycirkel ga je op zoek gaan naar de verhalen en de gemeenschappelijke patronen die zorgen voor een gedeelde betekenis. Dat proces alleen is soms al een interventie op zich. 

Narratief onderzoek heeft vanwege het karakter van sensemaking veel te bieden bij het zichtbaar maken van een organisatiecultuur.  Een belangrijk aspect van organisatiecultuur is dat het niet altijd zichtbaar is en dat het voor veel leden van de organisatie als vanzelfsprekend wordt gezien. Gericht vragen naar een organisatiecultuur in bijvoorbeeld een enquete heeft daarom weinig zin. Met het luisteren naar, verzamelen van en analyseren van verhalen kun je wel de onbewuste cultuur naar boven brengen en zicht krijgen op het onzichtbare. 

• Analyse van organisatiecultuur: krijg door middel van verhalen inzicht in gemeenschappelijke waarden, overtuigingen en veronderstellingen in een organisatie. 
• Verdieping van enquêtes en peilingen : zoals tevredenheidsonderzoeken onder medewerkers, klanten, patiënten en cliënten . 
• Stakeholderinterviews: inzicht krijgen in wensen, ideeën, belangen en/of behoeften van verschillende stakeholders. 
• Sentimenten: spelen er rondom maatschappelijke thema’s stevige sentimenten of hardnekkige overtuigingen? Met verhalen krijg je grip op het ongrijpbare en kun je emoties een functionele plek geven in je communicatiestrategie. 
• Verandertrajecten in organisaties waarbij je meer inzicht wilt in waar je staat en wat er speelt in de onderstroom om met je interventies en communicatie goed aan te sluiten bij je doelgroep.